बर्षे विकास बजेट सिध्याउने खेलमात्रै
पुष्षा महरा/ जब जब आर्थिक वर्षको अन्त्य हुन थाल्छ, तब सडक निर्माण, ढल निकास, बाटो मर्मत, पुल निर्माण लगायत, विभिन्न विकास निर्माणका काम अघि बढाइन्छ । एकातिर झमझम परेको पानी, त्यहीमाथि विकासका नाममा...
View Articleहामीलाई नुन भुटुन चाहिएको छ, छिमेकी फर्सी लिएर आउँछ
विकास भनेको मान्छेको आधारभूत स्वतन्त्रता प्राप्ति गर्ने एउटा प्रक्रिया हो । अमत्र्यसेनले एउटा किताब लेखेका छन्– डेभलपमेन्ट एस ए फ्रिडम । उक्त पुस्तकमा विकास के हो भन्ने कुरालाई उनले राम्ररी अर्थ्याएका...
View Articleभाषा सम्पदा र ज्ञानसामग्रीको संरक्षण
भाषा र सम्पदाको ज्ञानलाई मानव ज्ञानसामग्रीको मूल विषय मान्ने चलन मानव सभ्यताको सुरुआतबाटै चलेको हो । जीवनमा भोगेको मानवीय अनुभूतिको दर्शनबाट थालनी भएको बौद्धिक सम्पत्ति आज ज्ञानविज्ञानका हरेक विधामा...
View Articleहामीलाई नुन भुटुन चाहिएको छ, छिमेकी फर्सी लिएर आउँछ
विकास भनेको मान्छेको आधारभूत स्वतन्त्रता प्राप्ति गर्ने एउटा प्रक्रिया हो । अमत्र्यसेनले एउटा किताब लेखेका छन्– डेभलपमेन्ट एस ए फ्रिडम । उक्त पुस्तकमा विकास के हो भन्ने कुरालाई उनले राम्ररी अर्थ्याएका...
View Articleप्रचण्डको राजनीतिक ‘प्यारालाइसिस’
हामीमध्ये धेरैलाई अझै याद छ, प्रचण्ड नेतृत्वको नेकपा माओवादीले कुनै बेला सडकका भित्ताहरुमा लेख्ने नाराहरु ? सक्कली रंग परेको भए कतै त अझै पनि मेटिएको छैन होला- ‘गर्वसे कहु मधेशी छि, भगौडा नइ धर्तीपुत्र...
View Articleओलीजी ! तुजुक होइन, गरिमा देखाउनुहोस्
म अत्यन्त सामान्य प्रसंगमा कुरा गर्दैछु । केही दिनअघि समाचारमा आयो, संस्कृति विश्वविद्यालयका उपकुलपति कुलप्रसाद कोइरालालाई त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट पक्राउ गरियो । आफूलाई फर्काएर ल्याएको...
View Articleआकाशे पानी संकलन र यसको उपयोगिता, आवश्यकता कि बाध्यता ?
काठमाडौं, २९ असार । भू–जल (जमिनमुनिको पानी) र सतह जल निकायहरु (खोला, पोखरी, समुन्द्र) जस्तै आकाशे पानी पनि जैविक र अजैविक वस्तुहरुका लागि पानीको श्रोत हो । केही अनुसन्धानले देखाएको छ कि आकाशे पानीले...
View Articleनिभाउन नसकिएको विभेदको आगो
‘एउटै वर्ग र समुदाय आन्दोलनमा सहभागी भएकै आधारमा षडयन्त्रपूर्वक घटनालाई गैरराजनीतिक बनाइयो … । टीकापुर घटना राजनीति हुन सकेन र बनाइएन पनि । हुन नसक्नु र नबनाइनुको पछाडि एउटै कारण हो– एउटै वर्ग र...
View Articleमार्क्स अहिले नेपालमा जन्मिएका भए के गर्थे ?
सरकारले प्रस्तुत गरेको नीति तथा कार्यक्रम अत्यन्त सुन्दर छ । अत्यन्त राम्रा सपनाहरु देखाइएको छ । मैले पनि भनेको थिएँ– सपना देख्नुपर्छ । देखाउनु पर्छ । किनकी हामी एउटा नयाँ युगमा प्रवेश गरेका छौं । अब...
View Articleहामी स्वशासन गर्न सक्छौँ भनेर संघीयता ल्याएको होइन ?
संघीयता आफ्नो शासन आफै गर्ने शासन प्रणाली हो । आफ्नो कानून आफै बनाउने । जति सकिन्छ, जे आवश्यकता छ, त्यहीबाट शुरु गर्ने पद्धति हो । हामीले चाहेर ल्यायौं वा नचाहेर ! यसको अवधारणा बुझेर ल्यायौं, या...
View Articleभाषाप्रविधिमा अर्काको गुलामी: नबुझिएको कि बुझ पचाइएको ?
भाषा र प्रविधिको सम्मिश्रणबाट बनेको एकीकृत विधा भाषाप्रविधि वैश्विक समुदायमा शिक्षाको नयाँ विधि वा विषय बनेको छ । कम्प्युटर विज्ञानको भाषामा एनएलपी अर्थात् प्राकृतिक भाषा अध्याहारलाई मानव भाषासँग जोडेर...
View Article‘समाजवाद ल्याउन ठेकेदार होइन, जनतालाई मोटो बनाउनुपर्छ’
फाइल फोटो डा. केसीको मागमा नबोली नहुने भएर बोल्न बाध्य हुनुपरेको हो । राति सुत्नेबेलामा पनि चिन्ता लाग्छ । केसीजीलाई के भयो होला, बिहान उठ्ने बेलामा पनि सिरानमा राखेको मोबाइल झिक्यो । केसीजी के हुनुभयो...
View Articleवैकल्पिक राजनीति र कोदो तोरीको यारी
अशोक राईले माओवादी केन्द्र र एमाले एकीकरणपश्चात् एउटा सटीक टिप्पणी गर्दै भन्नुभएको थियो, ‘माके–एमालेको एकीकरण कोदो र तोरीको मिश्रण जस्तै हो, जसबाट न तेल निकाल्न सकिन्छ, न रोटी नै बनाउन सकिन्छ ।’ उहाँको...
View Articleसरकार ! जनताले तिरेको राजश्व यता पनि खर्च गर्ने कि ?
भाषामा विज्ञान भएको कुरालाई आत्मसात गरी आज भाषाको अध्ययनलाई भाषाविज्ञान भनिन्छ । विज्ञान भनेको प्रकृतिको व्यवस्थित अध्ययन हो । विज्ञान शब्द उच्चारण गर्ने बित्तिकै पाश्चात्य साहित्यका आदि गुरु मानिने...
View Articleओलीले आफ्नै मुखमा लगाम लाए पुग्छ, बौद्धिकवृत्तको निन्दा जरुरी छैन
ओली–स्वभावको मौलिक पक्ष हरेक व्यक्तिका आआफ्ना धारणा र स्वभाव हुन्छन् । आन्तरिक सोच र मनोदशा हुन्छन् । बाह्यरुपमा स्वीकार गरे पनि नगरे पनि बोल्ने शैली, जीवन बाँच्ने तरिका, हाउभाउ, संस्कार र संस्कृतिमा...
View Articleशिवजीको पुजा कि शिव लिंगको पुजा ?
शिव अर्थात् महादेव । हिन्दूहरुका आराध्यदेव । शिवकै उपासनाकै लागि हिन्दूहरु मन्दिर जाने, निराहार बस्ने, बोलबम जाने, तिर्थाटन गर्ने तथा रुद्री आदि जस्ता धार्मिक अनुष्ठान सम्पन्न गर्ने तथा त्यसबाट आफुलाई...
View Articleभाषाको भण्डारमा प्रविधिको ग्रहण
मानवभाषा र भाषाप्रविधि दुवै विषयवस्तु एकअर्काका परिपूरक अङ्ग बनिसकेका छन् । यी दुईको सम्बन्धलाई कम्प्युटर भाषाविज्ञानका सहायताले अनुप्रयोग निर्माण गरी यथार्थ परिस्थितिमा परीक्षण गर्न सकिन्छ ।...
View Articleडाक्टरहरुको लापरबाहीविरुद्ध बोल्न किन पाईदैन ?
लापरबाहीका कारण व्यक्तिको ज्यान गएमा चिकित्सकहरुलाई सजायँ हुने भनिएको विधेयक संसदमा प्रवेश गरेको कारण नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्र आन्दोलनकारीका व्यवहार र अभिव्यक्तिले तरंगित भएको छ । हामी कहाँ वाक...
View Articleकरको करकर र ‘राक्षसी राज्य’को रिर्हसल
पछिल्लो समय हाम्रा अखबारका पानाहरुदेखि सामाजिक सञ्जालका भित्ताहरुमा अचम्मका खबर छापिन्छन् । हाम्रा स्थानीय सरकारले करको दायरा बढाउने नाममा अत्यन्तै पत्यार नलाग्ने खालका चिजबिज र सुन्दै जनहितविरोधि...
View Article‘जनतालाई व्यवस्थापन गर्न गएका नेता आफैं व्यवस्थित भए’
देश दौडाहा र अनुभूति सातै प्रदेशको भ्रमण र राजनीतिक भेटघाट, छलफल र अन्तर्क्रियापछि मैले केही निष्कर्ष निकालेको छु । फरक पृष्ठभूमिबाट राजनीतिक अभियानमा जोडिएपछि मेरा दुई अवलोकन छन् । नेपालमा पछिल्लो समय...
View Article