‘जनतालाई व्यवस्थापन गर्न गएका नेता आफैं व्यवस्थित भए’

देश दौडाहा र अनुभूति
सातै प्रदेशको भ्रमण र राजनीतिक भेटघाट, छलफल र अन्तर्क्रियापछि मैले केही निष्कर्ष निकालेको छु । फरक पृष्ठभूमिबाट राजनीतिक अभियानमा जोडिएपछि मेरा दुई अवलोकन छन् । नेपालमा पछिल्लो समय यहाँका समस्याहरु धेरै नै बल्झाइएको जस्तो लाग्छ । हिमाली जनजाति, आर्यखस, मधेसी, मुस्लिम आदिसँग कुरा गर्दा अन्य देशमा जस्तो एकअर्काप्रति वैरभाव देखिँदैन । हाम्रोमा धेरै हदसम्म राजनीतिक अपरिपक्वता देखाइएकोले देश द्वन्द्वतिर गइरहेको जस्तो लाग्छ मलाई । देशव्यापीरुपमा घुम्दा पहिचान, विविधता र समावेशिताको कुरामा मानिसहरु संवेदनशील रहेको पाएँ । हामीले विविधताको व्यवस्थापन र समावेशिताको कुरा एउटै भाष्य र एउटै शैलीमा गर्दा सबै समुदाय भावनात्मक बनेका पायौं ।

हामी सबैको साझा मैदान छ, साझा बुझाई छ । झण्डै ३००० किलोमिटरको यात्रापछि ममा नयाँ आत्मविश्वास पैदा भएको छ । त्यो भनेको नेपालीको आपसी सहिष्णुताको कारण विविधताको व्यवस्थापन एकदमै सहज छ । नयाँ शक्ति देशलाई जोड्ने अभियानमा छ । समय लाग्छ, तर सकिन्छ, सम्भव छ । म सकरात्मक सन्देश लिएर आएको छु ।

अर्को पक्ष, हिजो विभिन्न आन्दोलन, जनयुद्ध आदिमा हजारौं मानिसहरु सहभागी भए । उनीहरुले आफन्त गुमाएका छन् । कतिका आफन्त अझै बेपत्ता छन् । कतिको अंगभंग भएको छ । व्यक्तिगत जिन्दगी अस्तव्यस्त छ । उनीहरुको पीडालाई राज्यले सम्बोधन गर्न नसकेको देखियो । उहाँहरुको मुद्दा छिनोफानो भएको छैन । उहाँहरुमा एकप्रकारको नैराश्य र दुःखको भावना छ । अंग्रेजीमा ‘हन्टेड’ भन्छ, जस्तो कि ‘भूतप्रेत’ लागेको जस्तो । एउटा पंक्तिमा त्यस्तै अनुभूति छ । मैले यस्तो अनुभूति गरेँ । यो समस्याहरुको सामूहिकरुपमा निर्क्यौल हुनुपर्छ । भौतिकवादीहरुले यसलाई नमान्न सक्नुहुन्छ । तर म अध्यात्मलाई पनि मान्छु । कसैको घरमा अकालमा मानिस मरे वा दुर्घटनामा परे भने त्यो ठाउँसम्म जान पनि मन लाग्दैन ।

कतिपयले त आफन्त बितेको कोठा बन्दै गरेर राखिदिन्छन् । एकजनाको परिवारमा घटना घट्दा त यस्तो हुन्छ भने हजारौंको परिवारमा यस्तो घटना घटेको छ । यसको प्रभाव कसरी नहोला र ? मानिसले आफ्नो आँखा अगाडि नरसंहार देखेका छन् । आफन्तहरु मरेको देखेका छन् । त्यसको ‘हिलिङ’ अहिलेसम्म नभएको जस्तो मैले महसुस गरेँ ।

राजनीतिकरुपले विभिन्न कागजपत्रमा हस्ताक्षर भए । हामीले ताली बजायौं । खुसी मनायौं । तर, सामाजिकरुपमा द्वन्द्वका घाउहरु भरिएको मैले महसुस गर्न सकिनँ । त्यही भएर मैले ‘हन्टेड कन्ट्री’ भनेको । यो दोस्रो निष्कर्ष चाहिँ दुःखद छ । यसलाई निर्क्यौल नगरी अगाडि बढ्न सकिन्नँ ।

अभिमन्यू धेरै जन्मिए, अर्जुन जन्मिएनन्
यिनै राजनीतिक आन्दोलनका नेतृत्व गरेका नेताहरु पटक पटक सत्तामा पुगे र छन् । उनीहरुले यो समस्या बुझेनन् कि बुझ्न चाहेनन् कि बुझेर पनि समाधान गर्न सकेनन् ? भन्ने प्रश्न पनि जन्मन सक्छ । यो प्रश्नको दुई पक्ष हुन्छन् । कतिपयमा संवेदनहिनता पनि हुन्छ । खासगरी मृत्यूकै बीचबाट हिंडेर आएकाहरुले मृत्यूलाई हेर्ने नजरिया र कहिल्यै पनि नजिकबाट मृत्यूलाई नव्यहोरेका मानिसले यसलाई हेर्ने दुष्टिकोण फरक हुन्छन् । त्यसो त, संवेदनहिनता भन्दा उहाँहरुलाई दोष दिएजस्तो देखिएला । तर, त्यस्तो माहोलमा संवेदनशिलता अलि क्षिण वा कमजोर भएको हो कि ? मैले जसरी यो कुरालाई एउटा प्रमुख मुद्दाको रुपमा प्रस्तुत गरिरहेको छु, अरुले यस्तो गरेको पाउँदिनँ । यही प्रक्रियामा दुःख भोगेर आउनुभएको कतिपय नेतृत्वले पनि त्यति महत्व दिएको पाउँदिनँ । उहाँहरुभित्र पीडा भइरहेको चाहिँ कुराकानीको क्रममा महसुस गर्न सकिन्छ । तर, उहाँहरुले नै यही सवाल उठाउँदै बोलेको चाहिँ मैले पाएको छैन ।

अर्को दृष्टिबाट हेर्दा यहाँ कसैलाई दोष दिन मन लाग्दैन । विनाश चाहने सोच मानवमा कम नै हुन्छ । प्रायःले विकास नै सोचेको हुन्छ । जनयुद्ध र जनआन्दोलनका नेतृत्व गरेका नेताहरु यो समस्या बिर्सन चाहन्छन्, समाधान गर्न चाहँदैनन् भनेर म कहिले पनि विश्वास गर्न सक्दिनँ । समाधान गर्न चाहँदा चाहँदै पनि उहाँहरुमा क्षमता नै रहेन कि ? उहाँहरु कहिँ न कहिँ अल्झि रहनुभएको छ । संसारमा धेरै ठाउँमा स्वाधिनता र स्वतन्त्रताको लागि यस्ता आन्दोलनहरु भएका छन् । मान्छेहरु मरेका छन् । यस्ता गृहयुद्धहरु भएका छन् । पछि सहमति पनि भएका छन् ।

नजिकैको छिमेकी भारतमा स्वतन्त्रताको लडाईं लडेकालाई राज्यले छुट्टै सम्मान र सुविधा दिएको पाइन्छ । हाम्रोमा त्यस्तो भइरहेको छैन । त्यस्ता घटनाहरुबाट सिक्दा त्यति गाह्रो त थिएन । कहिलेकाँही हामी भन्छौं, हामीले अभिमन्यू मात्र धेरै पायौं, जो चक्रव्यूहमा पस्न हिम्मत चाहिँ देखाउन सक्छ, तर आफैं त्यही चक्रव्यूहको शिकार हुनेगर्छ । नेपालले पाउनुपर्ने त अर्जुन जस्तो पात्र हो नि । जो चक्रव्यूहमा पस्छ, नराम्रा तत्वहरुसँग लड्छ र त्यसबाट बाहिर निस्कन सक्ने हैसियत राख्छ ।

समस्याः नियत कि क्षमता ?
यहाँ क्षमता र अभिप्रायको कुरा हुन्छ । म भर्खरै राजनीतिमा आएको छु । त्यसैले म नेताहरुको अभिप्राय नै गलत छ भन्ने विश्वास गर्दिनँ । १३ वर्ष जेल बसेका, टाउकोमा कफन बाँधेर लामो र कष्टसाध्य राजनीतिक जीवन बिताएका नेताहरुको कसरी नियत नराम्रो हुन सक्ला र ? अहिले राजनीतिको बागडोर सम्हालिरहेका नेताहरु असाध्यै अप्ठेरो समयमा राजनीतिमा होमिनुभएको थियो । उहाँले धेरै जोखिम बहन गरेर उक्त बाटो रोज्नुभएको थियो । अब भन्नुहोस्, यस्ता नेताहरुको नियत नै नराम्रो छ भनेर कसरी विश्वास गर्ने ? यहाँ त व्यवस्थापनको समस्या नै मुख्य रह्यो कि जस्तो लाग्छ । मैले अघि पनि भनेँ, अभिमन्यूको क्षमता लडाई लड्नेसम्म मात्र हो । चक्रव्यूहभित्र पस्ने हिम्मत धेरैले गरे । बिपीले पनि लामो संघर्षपछि राजासँग सम्झौता गरे । बिपीले राजालाई भन्दा राजाले बिपीलाई खेलाएको जस्तो देखियो । त्यहाँ पनि व्यवस्थापनकै कमजोरी देखियो ।

पुराना शासकहरुले हरेक नेताहरुलाई खेलाउन खोजिहाल्छन् । ०४६ साल र त्यसपछि पनि शासकहरुले नेताहरुलाई खेलाएकै देखियो । नेपाली कांग्रेस र एमालेहरु त पूर्णरुपमा शरणमै गइसकेका थिए । महेन्द्र, विरेन्द्र हुँदै ज्ञानेन्द्रसम्मले खेलाए । माओवादीले जनयुद्ध नगरेको भए अहिले पनि ज्ञानेन्द्रको शासन व्यहोर्दै पारसको शासनको प्रतिक्षा गरिरहेका हुनेथियौं हामी ।

अर्जुनको खोजी

यो श्रृंखला हेर्दा बिपीदेखि अहिलेका नेतासम्ममा व्यवस्थापनको समस्या देखियो । व्यवस्थापन गर्ने जाने नेताहरुलाई व्यवस्थाले नै व्यवस्थापन गरिदिएको पाइयो । जनतालाई व्यवस्थापन गर्न गएका, आफैं व्यवस्थित भए । बिपी पनि राजालाई व्यवस्थापन गर्न चाहन्थे, राजाले नै व्यवस्थापन गरिदिए ।

हरेक देशमा अन्य कुरा आयात गरे पनि नेता आयात गर्न सकिँदैन । सकिन्थ्यो भने नेपालको भुक्तानी सन्तुलनमा नै संकट हुन्थ्यो होला । नेता आफ्नै समाजमै उत्पादन गर्नुपर्ने हुन्छ । कहिले पाइएला भनेर कसरी अनुमान गर्ने ? हाम्रै नेतृत्वको कुरा गर्दा पनि जनतालाई आफ्नो कुरा सञ्चार गर्न सक्नु, बुझाउन सक्नु पनि व्यवस्थापनकै कुरा हो ।

यो व्यवस्थापनमा हामी पनि धेरै चुकिरहेका छौं । हामीसँग नेतृत्व गर्ने चिन्तन छ । मैले नै भन्दा अलि पक्षपाती जस्तो सुनिएला । तर, यी यावत समस्यालाई व्यवस्थापन गर्न सक्ने क्षमता डा. बाबुराम भट्टराईले देखाउन सक्नुहुन्छ भन्ने मेरो विश्वास छ । हामी सबैले छातीमा हात राखेर सोचौं । हाम्रा देशका हरेक नेतालाई दिमागमा राखेर सोचौं । पहिलो पुस्ताका ओली, प्रचण्ड हुँदै देउवासम्म र दोस्रो पुस्ताका वामदेव, रामचन्द्र हुँदै अन्यलाई पनि । अनि डा. भट्टराईलाई पनि सोचौं । अहिलेको देश विदेश बुझ्न सक्ने चेतना, लगनशीलता र इच्छाशक्ति उहाँमा नै उच्च देखिन्छ । तर, उहाँले पनि सक्ने र नसक्ने कुरा समयले बताउला । हामी सुरुवाती यात्रामा छौं । गएको निर्वाचनमा हामीले जनतालाई बुझाउन सकेनौं । हाम्रा केही क्रियाकलापले पनि आशंका पैदा गर्‍यो ।

राजनीति गर्ने भनेपछि सुरुमा जनताको विश्वास जित्ने र सहयोग लिने व्यवस्थापन र देशकै नेतृत्व गर्ने व्यवस्थापन, यी दुवै कुरामा क्षमता देखाउन सक्नुपर्छ । निष्कर्षमा भन्दा अर्जुनको भूमिकामा आउन सक्ने नेता पहिलो र दोस्रो पुस्तामा हेर्दा डा. बाबुराम भट्टराई मात्रै हुन् । ठोकेरै भन्न सकिन्छ । १५–२० वर्षपछिको कुरा म भन्न सक्दिनँ । त्यतिबेलासम्म अरु नेतृत्व पनि जन्मिन सक्छन् । यसर्थ, केही दशकका लागि समृद्धिकरणको नेतृत्व गर्न सक्ने नेता नयाँ शक्ति पार्टीसँगै छ ।

डा. भट्टराईको चिरफार
डा. भट्टराईकै बारेमा समीक्षा गरौं । म आफैंले उहाँसँग संगत गरेको पनि लामै समय भइसक्यो । उहाँका सवल र दुर्वल पक्षबारे घोत्लिँदा, उहाँको पहिलो सवल पक्ष भनेको उहाँ नतिजाप्रति प्रतिवद्ध मान्छे हो । यही कुरा कहिलेकाँही उहाँको कमजोरीको रुपमा पनि देखिन्छ । नतिजाप्रति प्रतिवद्ध मान्छेको नजिकका साथीहरुलाई पनि खै उहाँ त मप्रति प्रतिवद्ध हुनुहुन्न जस्तो लाग्न सक्छ । झण्डै एक दर्जनजति मानिसको कोटरी बनाउने र उनीहरुलाई सर्वेसर्वा देख्ने अनि राजनीतिक विजय भयो भने मन्त्री र लाभका पदमा उनीहरुलाई लैजाने अभ्यास नेपालमा धेरै छ । उहाँले मसँगको कुराकानीमा आफूलाई त्यस्तो कामबाट बचाउँदै आएको बताउनुहुन्छ । यसको असर के हुन्छ भने नजिकैको मानिसहरुले आफूलाई अवसर नदिएको गुनासो गर्छन् । ‘उहाँ त एक्लै निर्णय लिनुहुन्छ’ भन्ने गुनासो पनि सुनिन्छ । तर यही बानीलाई सवल पक्षको रुपमा पनि हेर्नुपर्ने हुन्छ ।

विश्वका महान नेताहरु जस्तै मण्डेला, गान्धीको कुरा गर्ने हो भने उहाँहरु व्यक्तिप्रति कहिले पनि प्रतिवद्ध हुनुभएन । उहाँहरुले जहिले पनि नतिजा (इण्ड रिजल्ट)प्रतिको प्रतिवद्धता देखाउनुभयो । डा. भट्टराईमा पनि यो गुण देखिन्छ ।

कतिपयले उहाँलाई सानो पार्टीको ठूलो नेता पनि भनिरहेका छन् । तर मैले यसलाई अस्थायी सवालको रुपमा लिएको छु ।

गणतन्त्र स्थापना गर्ने उहाँको पहिलो लक्ष्य थियो । त्यो पूरा भएपछि उहाँ अब समृद्ध नेपाल बनाउने अर्थात् नेपालको समृद्धिकरणको चरणलाई सहजीकरण गर्ने लक्ष्यप्रति दृढ देखिनुहुन्छ । त्यसका लागि जस्तोसुकै जोखिम मोल्न पनि उहाँ तयार देखिनुहुन्छ । जसरी हिजो गणतन्त्र प्राप्तिको लक्ष्यप्रति प्रतिवद्ध र साहसी देखिनुभयो । जसले जतिसुकै आलोचना गरे पनि । उहाँले अहिले नयाँ लक्ष्यका लागि नयाँ मानिसहरु र नयाँ बन्न तयार मानिसहरु खोजिरहनुभएको छ ।

अर्को कुरा उहाँ राजनीतिशास्त्रको अध्ययन र व्यवहारिक प्रयोगमा अब्बल नै हुनुहुन्छ । पढेका कुरालाई व्यवहारमा उतार्ने जुन आँट, साहस र नतिजाप्रतिको धैर्यता छ, त्यो उहाँको अर्को सवल पक्ष हो । संसारमै मानिन्छ, नेतृत्व भनेको ८० प्रतिशत साहस हो र २० प्रतिशत क्षमता र प्रतिभाको कुरा हुन्छ । उहाँले जीवनभर साहस देखाइरहनुभएको छ । पिएचडी सकेर राजनीतिमा पस्दा, जनयुद्धमा होमिँदा होस् वा छँदाखाँदाको पार्टी छाडेर नयाँ शक्ति निर्माण अभियान सुरु गर्दा होस्, उहाँमा अत्यधिक साहस देखिन्छ ।

अंग्रेजीमा ‘नेभर से डाइ’ भनिन्छ । उहाँमा सधैंभरी केही न केही गरिराख्ने बानी छ । जस्तोसुकै प्रतिकूलतामा पनि हार नमान्ने र लक्ष्यप्रति प्रतिवद्ध रहनसक्ने बानी उहाँको सवल पक्ष हो । उमेर जतिसुकै भए पनि यसले उहाँमा जुझारुपन देखिन्छ । एक्लै भएपनि, चुनाव हारे पनि उहाँको जुझारुपनामा उतारचढाव आउँदैन । कतिपयले उहाँलाई सानो पार्टीको ठूलो नेता पनि भनिरहेका छन् । तर मैले यसलाई अस्थायी सवालको रुपमा लिएको छु ।

उहाँ अत्यधिक अध्ययन गर्न सक्नुहुन्छ । उहाँले रणनीतिक हिसाबले बोल्नुभएको कुरा कतिपय मानिसका लागि शास्त्रीय संगीत जस्तै नबुझिने पनि लाग्न सक्छ । उहाँले शास्त्रीय संगीतको ढंगले भन्नुभएको कुरा हामीले लोक लय, पप शैली आदिमा भन्दा मानिसहरु प्रसन्न भएर सुनेको र बुझेको पनि पायौं । यसरी हेर्दा उहाँको लक्षित समूह हेरेर कुरा बुझाउन नसक्नु अर्थात् सञ्चारमा अलि कमजोरी भइरहेको छ कि जस्तो पनि लाग्छ ।

पहिचान र समावेशिताः के बोलियो, के बुझियो
यो गज्जबको उदाहरण हुनसक्छ । किनभने, नयाँ शक्ति जातिवादी पार्टी हो भन्ने सन्देश गयो । कतिपय जातिवादी संकिर्ण सोच भएका नेताहरुको पनि आउनेजाने क्रम देखियो । त्यसैले प्रश्न उठ्यो कि के नयाँ शक्तिले जातिवादलाई प्रश्रय दिइरहेको छ ? नयाँ शक्ति भन्नासाथ कतिपयले जातिवादी द्वन्द्वलाई आगोमा पेट्रोल थप्ने काम गर्ने पार्टीको रुपमा लिने गरेको पनि पाएँ । जबकि सत्य अर्कै छ । नयाँ शक्तिले अगाडि सारेको पाँच सको अवधारणामा यो कुरा स्पष्ट छ । नयाँ शक्तिले जातियतालाई एउटा समस्याको रुपमा लिन्छ । जातिवादी द्वन्द्वलाई यसले सिध्याउन चाहन्छ । शोषक वर्ग होस् वा त्यसको काउन्टर गर्नको लागि आउने शाषित वर्गबाट होस्, सबै प्रकारका जातिय वर्चश्वलाई हटाउनुपर्छ भन्ने मान्यतालाई प्रतिवद्धतास्वरुप नयाँ शक्तिले लिखितरुपमा अगाडि सारेको छ । तर सन्देश अर्कै गयो । जनताले त ठिक उल्टो ढंगले बुझे ।

कोही त खुलम्खुला जातिवादी पार्टी बनाउनै कम्मर कसेर लागेका थिए । झण्डै विभिन्न जातिवादी पार्टीहरुको एउटा फेडेरेसन जस्तो ।

जस्तो मधेसी दलसँग एकताको प्रसंग चल्यो । त्यतिबेला त उपेन्द्र यादवलाई मधेसवादी चिन्तनबाट राष्ट्रवादी चिन्तनमा ल्याउनलाई डा. भट्टराईले प्रयास गर्नुभयो । त्यहाँ त अशोक राईहरु पनि छन् । अशोक राई र उपेन्द्र यादवको बीचमा डा. बाबुराम भट्टराई आउँदा एउटा साँच्चिकै समावेशी पार्टी बन्न सक्छ भन्ने बुझाई थियो । तर, उहाँहरुमा त्यस्तो सोच र रुपान्तरण नदेखेपछि त्यो कुरा हामीले रोक्यौं । उपेन्द्र यादवको पार्टीमा जनजाति पनि छन् भन्ने मानिसहरुलाई यादै नहुने अवस्था सिर्जना भएको रहेछ ।

उपेन्द्र यादवसँग हात मिलाउँदा जब अशोक राई बिर्सने कुरा हुन्छ, अनि मानिसहरुले त यो पनि मधेसवादी पार्टी सहयोग गर्न लागेको हो कि भन्ने बुझे । तर, हामीले त मधेसवादीलाई राष्ट्रवादी बनाउन खोजेको हो । हामीले वृहद् रुपमा इन्द्रेणी राष्ट्रवादको कुरा गरिरहेका छौं । जनजाति, आर्यखस र मधेसी मिलेर एउटा एकीकृत नेतृत्वसहितको पार्टी बनाउन खोजेको हो भन्ने कुरा हामीले सकैलाई बुझाउनै सकेनौं । आफ्नै पार्टीभित्र पनि चुनाव जित्न हाम्रा नेताहरु मधेसीसँग हात मिलाउँदै छन् भन्ने भ्रम भयो ।

साँचो कुरा के हो भने अहिले नेपालमा सायद नयाँ शक्ति मात्रै एउटा यस्तो पार्टी हो जसले उही शब्द, वाक्य र भाषा नेपालमा लिम्बू वर्चस्व भएको क्षेत्र होस् वा तामाङ, नेवार, तमु, आर्यखस् वा मधेसी र थारु वर्चस्व भएको ठाउँमा गएर भन्न सक्छ । अरु पार्टीले सबै ठाउँमा एउटै भाषा बोल्न सक्दैनन् । कतिपय नेताहरु त बिना सुरक्षा जानसक्ने अवस्था पनि रहेन । पुराना पार्टीका नेताहरु जहाँ जे बोल्दा ताली आउँछ, त्यही बोलिरहेका छन् । राजनेताले तालीको लागि बोल्दैन । ओली र प्रचण्डलगायत पुरानो पुस्ताका नेताले यस्तो गुण देखाउन सकिरहेका छैनन् । हामीले देखे भोगेकै कुरा हो । अहिले आएका कतिपय नयाँ पार्टीहरु पनि दर्शक र स्रोताको अनुहार हेरेर भाषा बदलेर बोल्छन् । तर, नयाँ शक्ति यदि सत्य कुरा हो भने एकदमै कडा कुरा पनि निर्भयका साथ बोलिरहेको छ । चाहे ताली बजोस् वा गाली । डा. भट्टराईले यो गुण देखाइरहनुभएको छ र नयाँ शक्तिले पनि ।

मधेसवादी अर्थात् जातिवादी
यो कुरा नयाँ शक्तिले सुरुदेखि नै सञ्चार गर्न सकेन । किनकी डा. भट्टराई बाहेक दोस्रो पंक्तिका नेताहरु अधिकांशत स्पष्ट थिएनन् । कोही त खुलम्खुला जातिवादी पार्टी बनाउनै कम्मर कसेर लागेका थिए । झण्डै विभिन्न जातिवादी पार्टीहरुको एउटा फेडेरेसन जस्तो । घुमाई फिराई यसलाई आर्यखसको वर्चस्व रहने पार्टी बनाउन चाहने अदृश्य जातिवादीहरु पनि त्यहीँ थिए । केही डा. भट्टराईको कुरा बुझ्ने पनि थिए । यसर्थ, त्यतिबेला जनतामा होइन, आफ्नो कार्यकर्ता तहमा पनि स्पष्ट सन्देश जान सकेन । तर अहिले नेतृत्व पंक्ति शतप्रतिशत स्पष्टता छ । कम्तिमा दोस्रो तहसम्म एकरुपता छ । अब हामी बिस्तारै सबै तहमा यो स्पष्टताको सञ्चार गर्दैछौं । अब पुराना कमजोरी दोहोरिन्नन् ।

मधेसवादी दल त पूर्णरुपमा हामीभन्दा फरक दल हो । तर उहाँहरुले चाहे भने समावेशिताको बाटो समाउन सक्ने सुविधा छ । आजसम्मको चिन्तन र कार्यशैली हेर्दा उहाँहरु समावेशिता र विविधताको सम्बोधन गर्ने बाटोबाट धेरै टाढा हुनुहुन्छ ।

उहाँहरुको सोचलाई एक वाक्यमा भन्दा आर्यखसहरुको बर्चस्वको विरुद्ध मधेसीहरुको बर्चस्वलाई सकिन्छ भने पूरै मधेसमा नसके पनि कम्तिमा दुई नम्बर प्रदेशमा स्थापित गर्ने लक्ष्य हो । आर्यखसका तर्फबाट गएका शासक वर्गले जस्तो व्यवहार मधेसीसँग गरे, त्यस्तै व्यवहार बदलामा दिने उहाँहरुको चिन्तन हो । उहाँहरुको भाषणहरु सुन्दा पनि तपाईं स्पष्ट हुन सक्नुहुन्छ । उहाँहरुले पास गर्न लागेको कानुनमा मधेसकै दलितलाई बेइमानी गर्न प्रयास गरेको पनि देखियो । पछि सच्याउनु भयो उहाँहरुले । तर सोचौं, सुरुमा त्यस्तो बेइमानी गर्न किन खोजेको होला ? समावेशिताको सोचका साथ अगाडि आएको भए त कम्तिमा मधेसभित्रको विविधतालाई प्रतिबिम्बित गर्नेगरी कानुन बनाउनुपर्‍यो नि त । यसरी हेर्दा, मधेसवादी दल आजको दिनमा जुन राजनीतिक चिन्तनमा आधारित हुनुहुन्छ, त्यसरी मूल्यांकन गर्दा नयाँ शक्तिभन्दा उल्टो सोच भएको पार्टी हो ।

राजनीतिक सपना
मसँग स्पष्ट सपना छ । जसरी हामीले समस्यालाई सल्टाउन सक्नेलाई उद्यमशील भन्छौं, व्यावसायिक कोणबाट हेर्दा व्यावसायिक उद्यमी, सामाजिक समस्या छिनोफानो गर्ने सामाजिक उद्यमशील भयो । हाम्रो देशमा राजनीतिमा पनि ठूलो समस्या छ । बिनाकारण नेपालीहरु नेपालीसँग लडभिड गर्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भयो । विदेशीहरुले यसबाट फाइदा उठाइरहेका छन् र उनीहरुले हामीलाई हाँसोको पात्र बनाइरहेका छन् । यो समस्या हो । यसलाई समाधान गर्न म राजनीतिक उद्यमीको रुपमा आफूलाई उभ्याउने प्रयास गरिरहेको छु । राजनीतिक उद्यमशीलताबिना समृद्धिको सपना पूरा हुँदैन । यस्तो सोच राख्ने मान्छे पदको बारे सोच्दैन । उद्यमीहरु अरु कसैलाई सिइओ बनाउन तयार भइहाल्छ । उसको मुख्य ध्येय समाधान गर्न खोजेको समस्याको हल हुन्छ कि हुँदैन भन्नेमा हुन्छ । राजनीतिमा लाग्नेहरुले प्रायः पद, प्रतिष्ठा, चुनाव जित्ने आदिलाई सपना बनाएका हुन्छन् । तर मेरोलागि यी सपना द्वितीय सपना हुन् । प्राथमिक सपना भनेको राजनीतिक समस्याको समाधान गर्नु हो । यो उद्देश्यका लागि जोसुकैलाई नेता मान्न पनि मलाई अप्ठेरो लाग्दैन ।

देशको विकराल राजनीतिक समस्याले गर्दा सन् २०१८ मा आएर पनि हामी संसारको गरिबतम् मुलुकमा सूचिवद्ध भएका छौं । सार्कमा अफगानिस्तानपछि कुल ग्राहस्थ उत्पादन र प्रतिव्यक्ति आयमा सबैभन्दा कमजोर छौं । अफगानिस्तान किन गरिबीमा छ, हामी सबैलाई थाहा नै छ । मेरो व्यक्ति लक्ष्य भनेको यही समस्या समाधान गर्न योगदान गर्नु हो ।

(पार्टी प्रशिक्षणका लागि लागि कार्यालय टिमसँग झण्डै ३००० किमी यात्रा गरिरहेका नयाँ शक्तिका कार्यालय सदस्य तथा प्रवक्ता सिंहसँग कुराकानीमा आधारित)

The post ‘जनतालाई व्यवस्थापन गर्न गएका नेता आफैं व्यवस्थित भए’ appeared first on Sajha Post.